1. Những biểu hiện:
Say nắng, say nóng là hiện tượng rất thường gặp trong mùa hè, Đặc biệt là trong những ngày nắng nóng cao điểm. Khi bị say nắng say nóng con người không chỉ mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu,... mà còn có thể gây đột quỵ. nếu không xử trí kịp thời có thể để lại các di chứng thần kinh không hồi phục và tử vong.
Do đó chúng ta cần hiểu được trong điều kiện, hoàn cảnh nào con người dễ bị say nắng, say nóng để phòng tránh và cách xử trí khi có người bị say nắng, say nóng, nhất là trong điều kiện thời tiết hiện nay.
2. Nguyên nhân:
* Say nóng: thường biểu hiện mất nước toàn thể kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt , rối loanjvaanj mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không kích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh . Ánh nắng mặt trời và sức nóng là 2 tác nhân vật lí có thể gây stress với cơ thể.Khi nhiệt độ ngoài trời quá cao, cùng với việc phải phơi mình qúa lâu dưới ánh nắng mặt trời hoặc hoạt động thể lực quá sức như chơi bóng đá hoặc chảy đuổi nhau dưới trời nắng …sẽ dẫn đến hiện tượng nhiệt sinh ra và hiện tượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt co thể tỏa ra môi trường xung quanh . Do đó trong say nóng , tình trang mất nước toàn thể à chủ yếu.
Một đặc điêm chung là cả say nắng và say nóng đều dẫn đến 1 tình trạng tăng thân nhiệt. Khi thân nhiệt tăng sẽ dẫn tới tăng quá trình đào thải mồ hôi làm cơ thể mất một lượng nước lớn, hiện tượng này nếu không được bù kịp thời sẽ dẫn đến hậu qảu giảm khối lượng tuần hoàn gậy trụy tim mạch, rối loạn chất điện giải nặng có thể gây tử vong. Một yếu tố nguy cơ nữa khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch , hô hấp, thần kinh…
Bệnh nhân say nắng thường da nóng và khô, mệt lả,đau đầu , khó thở, đỏ mặt,nôn mửa và tiêu chảy. Một số triệu chứng khác có thể xảy ra như giảm khả năng đánh giá, cử chỉ kỳ cục, ảo giác , thay đổi ý thức,lẫn lộn, mất định hướng và hôn mê ,co giật.
Các biểu hiện của say nắng, say nóng tùy theo mức độ tăng thân nhiệt và thời gian. Có thể từ biểu hiện nhẹ ban đầu tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp đánh trống ngực rồi đến trạng thái mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu , tay chân rã rời,kích thích nhẹ, khó thở tăng dần, chuột rút... và cuối cùng là ngất, hôm mê, trụy tim mạch , tử vong.
* Say nắng: Khi hoạt động hoặc đi quá lâu ngài trời nắng, nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ, gáy. Dưới tác dụng liên tụccủa ánh nắng mặt trời gay gắt, trung tâm điều hòa thân nhiệt cơ thểsẽ bị chấn động làm rối loạn điều hòa thân nhiệt cùng với hiện tượng mất nước cấp của cơ thể. Như vậy say nắng thường biểu hiện bệnh nặng ngay từ đầu , có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không hồi phục, một số trường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.
3. Cách xử trí:
Nhanh chóng tiến hành giảm thân nhiệt cho bệnh nhân: chuyển ngay BN vào chỗ mát , thoáng giáo , cởi bỏ bớt quần áo, cho uống nước mắt có pha muối ,chườm lạnh bằng khăn mát hoặc nước đá ở những vị trí có động mạch lớn đi gần ngoài da như nách, bẹn, cổ. Việc tiến hành giúp Bn hạ nhiệt là vô cùng quan trọng là cần thiết. Bởi say nắng- say nóng nguyên nhân là do thân nhiệt tăng và mất nước.
Nếu BN hôn mê không uống được nước hoặc nôn liên tục , sốt tăng liên tục, kèm các triệu chứng đau bụng ,Đau ngực , khó thở thì phải nhanh chóng chuyển BN đến cơ sở y tế gần nhất.
Trong quá trình vận chuyển vẫn thường xuyên chườn mát cho BN
4. Các biện pháp phòng chống say nắng- say nóng trong trường học:
không hoạt động nhiều, hoạt động tốn nhiều sức như đá bóng, chạy nô đùa quá lâu ngoài trời nắng
Luôn trang bị đầy đủ thiết bị chống nắng khi đi lại ngoài trời nắng như quàn áo chống nắng, mũ, nón, kính...
Làm thoáng mát môi trường phòng học như mở cửa sổ thông thoáng, sử dụng quạt gió ngang, lấy ánh sáng thiên nhiên...
Thường xuyên uống nước, uống từng ngụm nhỏ và nhiều lần, nên uống nhiều nước có pha muối hoặt tốt nhất là uống dung dịch pha sẵn Oresol, nước trái cây.
Trên đây là bài tuyên truyền phòng chống say nắng- say nóng của trường THCS Ái Mộ. Chúc các em học sinh và quý thầy cô có thêm kiến thức để phòng tránh say nắng- say nóng tốt hơn./.